Pałac w Kozłowej Górze

Pierwsza wzmianka o Kozłowej Górze pochodzi z roku 1460, kiedy to występuje w dokumentach Księcia Oleśnickiego i Kozielskiego Konrada IX Czarnego. Przez wiele lat ziemia ta przechodziła z rąk do rąk, często bardzo znanych jak np. ród Schalscha czy też Donnersmarck. Z biegiem lat wioska rozwijała się, przybywało mieszkańców, a w samej wiosce znalazł się folwark i młyn. Za sprawą rodu Donnersmarck, jednego z najznamienitszych rodów śląskich, powstał pałac znany ze zdjęć, którego początkiem końca był styczeń roku 1945.

Zdjęcia archiwalne

Jak podaje Kronika poświęcona Kozłowej Górze, na stoku Winnej Góry od dawnych lat znajdowała się rezydencja/zameczek właścicieli Kozłowej Góry wraz z zabudowaniami folwarcznymi. Po zakupie tych dóbr przez Karola Łazarza Henckla von Donnersmarck w roku 1828 od majora Wuntscha, zięcia Jana von Schalscha, rezydencja ta gościła często jego rodzinę. Szczególnie Hrabinę i jej córki, które wolały tę nasłonecznioną, skromną posiadłość od zaciemnionego, smutnego Zamku w Świerklańcu. Po śmierci Karola Łazarza, rezydencje dostał w spadku hrabia Guido Henckel von Donnersmarck. 

Mapy przedstawiające pałac w Kozłowej Górze

Guido Henckel von Donnersmarck wraz z żoną Katarzyną Ślepcową. www.wikipedia.pl

Prawdopodobnie na podwalinach wcześniejszej rezydencji, w latach 1870-1875 wybudowano, znany do dziś z pocztówek, pałacyk. Najbardziej znaną lokatorką, nowego pałacu, była Katarzyna Ślepcowa, druga żona hrabiego Guidona von Donnersmark, która zamieszkała tam po śmierci męża. Po jej śmierci w roku 1929, pałac miał przejść w ręce jej syna Guidotta. Wokół pałacu, założono uroczy park wraz z stawem, a w jego zachodniej części powstały zabudowania dworskie takie jak stodoły, wozownia, masztalnia (stajnia i wozownia) oraz budynki mieszkalne dla służby. Do pałacu prowadziły trzy bramy, tj. południowa, północna i wschodnia. Relikty dwóch, ostatnich wymienionych, można zobaczyć do dziś.

W latach zawieruchy drugowojennej pałac zamieniono na lazaret niemiecki (szpital wojskowy). Kres istnienia pałacu przyszedł gdy do Naszego miasta weszła Armia Czerwona, a obiekt ten jak wiele podobnych (np. pałac w Świerklańcu, Reptach, zamek w Świerklańcu) spłonął. W latach późniejszych opustoszałe mury zostały rozebrane, a pozyskany materiał budowlany posłużył okolicznym mieszkańcom do budowy swoich domów. Do dzisiejszych czasów zachowała się część zabudowań dworskich oraz założenie parkowe, które dziś jest już niestety bardzo zapuszczone. Zasypana została spiżarnia-lodownia (eiskeller), która służyła do przechowywania żywności, temperaturę w niej obniżano i utrzymywano dzięki bryłom lodu. Niestety poprzez zasypanie nie ma do niej dostępu.

Podziemne obiekty na terenie parku

Rezydencja jest obiektem nawiązującym do stylu eklektycznego. Założona na planie prostokąta z parterową przybudówką znajdującą się na ścianie zachodniej (na mapie z końca XIX wieku, widnieje także druga przybudówka na stronie wschodniej.) Konstrukcja budynku była murowana z cegły oraz kamienia. Na elewacjach znajdowały się tynki, a w strefie przyziemia ozdobne boniowanie. Fasada była siedmio-osiowa, a środkową część stanowił delikatny ryzalit z trzema osiami. Głównymi elementami wzbogacającymi elewację były gzymsy kordonowe pomiędzy kondygnacjami, a także proste, odcinkowe gzymsy nadokienne. Dodatkowo na wszystkich kondygnacjach znajdowały się drewniane okiennice.

Panoramy terenu parku

Kiedyś i dziś:

Kiedyś: Prawdopodobnie lata 40-te, źródło: ze zbiorów Rodziny Zając / dziś: październik 2018, autor: Leszek Bensz

Źródła:

• "Kozłowa Góra" Praca zbiorowa pod redakcją Przemysława Kubajaka. Kraków 2010
• www.wikipedia.pl
• www.eksploatorzy.com.pl
• www.palaceslaska.pl
• www.igrek.amzp.pl

Opis architektoniczny: inż. arch. Rafał Górniak